Voor onze B&B bak ik Slangenburgs bosbrood, hier uit de streek. Van wat overblijft, maak ik croutons. Dat herinnerde me aan een bijeenkomst in Wageningen over broodhergebruik. Want realiseert u zich eens wat er vaak retour gaat uit de winkel naar de producent. Daar maken ze paneermeel, veevoer en inderdaad croutons van. En veevoer omdat de verwende consument vaak iets kritischer is op wat hij eet.
Hergebruik
Daarnaast serveer ik mijn B&B-gasten de eerste ochtend wentelteefjes. Overigens wel een luxe variant met brioche maar steevast krijg ik enthousiast te horen: ‘Oh dat at ik de laatste keer bij mijn oma.’
Want elk land kent zijn variant van dit al decennia gemaakte (hergebruik)gerecht. In België noemen ze het verloren brood en de Fransen spreken over pain perdu.
Bonkie of puddingstukje
En zo kwam ik met mijn gast Ronald Boogaard aan de praat over gebruik van restbanket en -brood. De gepensioneerde econoom verdiepte zich voor zijn boek ‘Van bonkie tot bier’ in hergebruik. Wat op Scheveningen Bonkie heette, kende hij als Hagenees als puddingstukje. Ik denk dat mijn Zeeuwse grootvader een eeuw geleden er zeker een proefde.
Volgens de Haagse cabaretier Sjaak Bral in zijn voorwoord in het boek liep Den Haag altijd al voorop in de strijd tegen voedselverspilling. Hij noemt als voorbeeld het opkloppen van een restje eiwit, suiker en een bodempje bessensap tot Haagse Bluf.
Armeluisgebak
Maar het puddingstukje spant de kroon, lijkt me. Bakker Hus in de Haagse Jacob Catsstraat maakte geen geheim van zijn recept. ‘Het overtollige, mislukte en niet-verkochte gebak en andere koek- en gebaksresten werden in emmers verzameld en ingevroren. Bij voldoende hoeveelheid leegde de bakker ze in een deegkuip. Bakvaste rum erbij en tot een gladde massa roeren. Voor extra stevigheid deed hij er nog wat roompoeder bij. Op een bodem van harde Wener ging de inmiddels tot pudding gedraaide substantie de oven in en werd na het bakproces nog afgewerkt met chocoladefondant.’
Het na het afkoelen in stukjes snijden leidde tot de naam puddingstukje. Smullen maar!
Broodbier
Ronald Boogaard duikt in zijn boek in de totale geschiedenis van broodhergebruik door de eeuwen heen. En hij ‘reist’ daarvoor door heel Europa. Hij sluit af met een hoofdstuk over broodbier. Omdat steeds meer ambachtelijke brouwerijen een deel van de benodigde mout vervangen door overgebleven brood, ontstond die naam. Dat laatste triggerde hem dusdanig dat hij op dit moment nog werkt aan zo’n zelfde uitgave over de geschiedenis van bier.
Lekker en lezenswaardige uitgaven lijkt me. Mijn recyclinghart ging er in ieder geval sneller van kloppen.